Ταυτότητα έργου:

• Τίτλος Πράξης: Εκπαίδευση στο πρόγραμμα Γεωθερμίας του Πανεπιστήμιου των Ηνωμένων Εθνών στην Ισλανδία (UNU-GTP).
• Αντικείμενο: Αύξηση της Προβολής & Εκπαίδευσης στις Λύσεις Ανανεώσιμης Πηγής Ενέργειας.
• Φορέας Υλοποίησης: Υπουργείο Εθνικής Ανάπτυξης.
• Αρχικό Κόστος: 190.000 €.
• Ομάδες - Στόχου: Οργανισμοί και Εκπρόσωποι Οργανισμών που εμπλέκονται στην Ανώτατη Εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων Μαθητών, Φοιτητών και Εκπαιδευτικών.

 
Λίγα Λόγια για την φιλοσοφία του έργου:

Κατά τη γέννησή της Γης πριν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, η Γη ήταν μια τεράστια δεξαμενή θερμότητας. Αυτή η θερμότητα χάθηκε βαθμιαία στο χώρο και η επιφάνεια ψύχθηκε για να σχηματίσει μια μονωτική κρούστα που μείωσε τον ρυθμό απώλειας θερμότητας, αλλά δεν την σταμάτησε. Η θερμότητα εξακολουθεί να εξέρχεται με εκτιμώμενο μέσο ρυθμό 56-67 mW/m², εν μέρει λόγω της αρχικής αποθήκευσης, αλλά επίσης σε σημαντικό βαθμό λόγω της αναπλήρωσης μέσω της αποσύνθεσης ραδιενεργών ισοτόπων. Σε ορισμένες περιοχές, η απώλεια θερμότητας είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τη μέση ροή λόγω των δυναμικών δυνάμεων που λειτουργούν στη Γη. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στα όρια των τεκτονικών πλακών και στα καυτά σημεία όπου η άνοδος των μανδύων από την εσωτερική γη μεταφέρει τη θερμότητα στην επιφάνεια. Περιοχές όπως αυτές συνδέονται με τον ενεργό ηφαιστειακό χώρο, όπου οι θάλαμοι μάγματος βρίσκονται σε σχετικά μικρά βάθη κάτω από την επιφάνεια ως ιδιαιτέρως ισχυρές πηγές θερμότητας. Ωστόσο, προκειμένου να αξιοποιηθεί η θερμική ενέργεια, απαιτείται ένα μέσο για να μεταφερθεί η θερμότητα στην επιφάνεια όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή για άμεση χρήση.

Τα γεωθερμικά συστήματα χωρίζονται συνήθως σε συστήματα υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής θερμοκρασίας. Τα συστήματα υψηλής θερμοκρασίας ορίζονται ως συστήματα όπου η θερμοκρασία σε βάθος 1 χλμ υπερβαίνει τους 200 °C και τα συστήματα χαμηλής θερμοκρασίας, όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από 150 °C. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος αξιοποίησης της γεωθερμικής ενέργειας είναι η υδροθερμική δεξαμενή με γεώτρηση για τη μεταφορά του υγρού στην επιφάνεια. Με την τρέχουσα τεχνολογία γεώτρησης, το νερό με θερμοκρασίες έως 360 °C μπορεί να ανακτηθεί από βάθος μέχρι 2-3 χλμ.

Το γεωθερμικό υγρό υψηλής θερμοκρασίας μπορεί να ανέρχεται στην επιφάνεια ως ατμός, ή πιο συχνά ως ένα μίγμα νερού και ατμού. Ένας κοινός τρόπος εκμετάλλευσης είναι να διαχωριστούν το νερό από τον ατμό και να χρησιμοποιηθεί ο ατμός για ηλεκτρική παραγωγή. Στις συνδυασμένες μονάδες παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας, η αποβαλλόμενη θερμότητα από τη διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται για εφαρμογές άμεσης θέρμανσης, επιτρέποντας έτσι την αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας. Η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί επίσης να δημιουργηθεί από γεωθερμικά υγρά μέσης θερμοκρασίας με τη χρήση της θερμότητας για την εξάτμιση ενός ρευστού, όπως το ισοπεντάνιο ή ένα μίγμα αμμωνίας-νερού που έχει διαφορετικές θερμικές ιδιότητες από το νερό. Αυτό το υγρό τρέχει σε κλειστό βρόχο στο εργοστάσιο και χρησιμοποιείται για την λειτουργία ενός στροβίλου. Τα υγρά χαμηλής θερμοκρασίας χρησιμοποιούνται συνήθως για εφαρμογές άμεσης θερμότητας, όπως η θέρμανση χώρων, η υδατοκαλλιέργεια, η κηπουρική, η βιομηχανική λουτροθεραπεία και οι πισίνες, η βιομηχανία και η τήξη του χιονιού.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα γεωθερμικά απόβλητα εισάγονται πίσω στη δεξαμενή από την οποία εξήχθησαν για να αυξηθεί ο ρυθμός επαναφόρτισης και να αποφευχθούν τυχόν αρνητικές επιπτώσεις της απόρριψης στην επιφάνεια. Ένα άλλο μεγάλο δυναμικό στη γεωθερμία είναι το «Hot Dry Rock» ή τα «Ενισχυμένα Γεωθερμικά Συστήματα», όπου η ενέργεια αποθηκεύεται σε ξηρό μη πορώδη βράχο. Η εκμετάλλευση αυτής της ενέργειας είναι πιο δύσκολη από την πιο συμβατική υδροθερμική εκμετάλλευση, αλλά η έρευνα σε τέτοια συστήματα βρίσκεται σε εξέλιξη. Εάν οι πόροι αυτοί μπορούν να αξιοποιηθούν οικονομικά, έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν σημαντικά τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας παγκοσμίως και να την καταστήσουν προσιτή σε σχέση με άλλες πηγές ενέργειας που είναι πολύ λιγότερο φιλικές προς το περιβάλλον.

Στο παραπάνω πλαίσιο,  το Πρόγραμμα «Geothermal Training Programme of the United Nations University (UNU-GTP)», δημιουργήθηκε στη σκιά της πετρελαϊκής κρίσης, όταν τα έθνη αναζητούσαν νέες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προκειμένου να μειώσουν την εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες, ιδίως το πετρέλαιο, με τις ταχέως αυξανόμενες τιμές. Η σημερινή κατάσταση είναι κάπως παραπλήσια, υπό την έννοια ότι η διεθνής κοινότητα αναζητά ΑΠΕ ως εναλλακτική λύση για τους υδρογονάνθρακες, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Η ανάπτυξη των γεωθερμικών πόρων απαιτεί μια ομάδα εξειδικευμένων ειδικών από διάφορους κλάδους επιστήμης και μηχανικής. Λόγω της ποικιλομορφίας της, η γεωθερμική ενέργεια δεν διδάσκεται ως κοινό μάθημα στα πανεπιστήμια. Η εκπαίδευση των γεωθερμικών ειδικών πραγματοποιήθηκε κατά κύριο λόγο στο πλαίσιο εργασίας των εταιρειών και των ιδρυμάτων. Τα διεθνή γεωθερμικά πανεπιστήμια έχουν συμβάλει σημαντικά στη μεταφορά γεωθερμικής τεχνολογίας, ειδικά προς όφελος των αναπτυσσόμενων χωρών.

Η πρώτη επίσημη πράξη σχετικά με την ίδρυση ενός γεωθερμικού Ινστιτούτου της UNU στην Ισλανδία έγινε το 1975 όταν μόλις ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών (UNU). Μετά από μια πρώτη πρόταση το 1976 και ένα διεθνές σεμινάριο το 1978, η κυβέρνηση της Ισλανδίας αποφάσισε τον Οκτώβριο του 1978 να ζητήσει από την Εθνική Ενεργειακή Αρχή (NEA) να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την UNU και να θεσπίσει το Πρόγραμμα Γεωθερμικής Κατάρτισης (UNU-GTP). Η UNU-GTP έχει φιλοξενηθεί από το ΝΕΑ από τότε. Η πρώτη ετήσια προπαρασκευαστική συνάντηση της UNU-GTP ξεκίνησε τον Μάιο του 1979 με δύο σπουδαστές από τις Φιλιππίνες. Από τότε, μια ομάδα επιστημόνων και μηχανικών από φορείς ενέργειας και ερευνητικούς οργανισμούς καθώς και πανεπιστήμια από τις αναπτυσσόμενες χώρες και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έρχονται στην Ισλανδία κάθε άνοιξη για να περάσουν έξι μήνες σε εξειδικευμένες μελέτες γεωλογικής έρευνας, γεωλογίας γεωτρήσεων, γεωφυσικής εξερεύνησης, γεωφυσικής γεωτρήσεων, χημείας των θερμικών υγρών, περιβαλλοντικής επιστήμης, γεωθερμικής αξιοποίησης και τεχνολογίας γεώτρησης. Το σήμα κατατεθέν της UNU-GTP είναι να παρέχει στους αποφοίτους πανεπιστημίων που ασχολούνται με τη γεωθερμία εντατική εκπαίδευση στην εργασία τους σε επιλεγμένα πεδία εξειδίκευσης. Οι εκπαιδευόμενοι εργάζονται δίπλα στους γεωθερμικούς επαγγελματίες στην Ισλανδία. Στόχος είναι να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες με σημαντικό γεωθερμικό δυναμικό στην δημιουργία ειδικών στις περισσότερες πτυχές της γεωθερμίας. Πρόσφατα, η UNU-GTP προσφέρει, επίσης, σε λίγους επιτυχείς υποψήφιους τη δυνατότητα επέκτασης των σπουδών τους σε MSc ή PhD σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας.

Σύμφωνα με τους κοινούς στόχους της ΕΕ, ο εθνικός στόχος για τις ΑΠΕ είναι το 14,65% στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2020, καθώς και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20 %, όπως καθορίζονται στην εθνική ενεργειακή στρατηγική της Ουγγαρίας, στο εθνικό σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση, στην εθνική στρατηγική ενεργειακής απόδοσης για τα κτίρια και στο εθνικό σχέδιο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 2010-2020.

Στο παραπάνω πλαίσιο σκοπός του προγράμματος ήταν η παροχή υποτροφιών σε 6 Ούγγρους που θα μπορούν να συμμετάσχουν στο 6μηνο μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Γεωθερμικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας το εαρινό εξάμηνο μεταξύ 19 Απριλίου και 10 Οκτωβρίου 2016. Ο εταίρος του έργου είναι η Εθνική Ενεργειακή Αρχή της Ισλανδίας, η οποία λαμβάνει την τελική απόφαση για τις υποτροφίες και είναι υπεύθυνη για όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την εκπαίδευση. Η υποτροφία κάλυπτε όλο το κόστος της εκπαίδευσης, καθώς και το ταξίδι και τη διαμονή. Οι δικαιούχοι είναι Ούγγροι με αντίστοιχα πτυχία και αν είναι δυνατόν με επαγγελματική εμπειρία στον τομέα της γεωθερμικής ενέργειας, και προέρχονται από σχετικούς φορείς, πανεπιστήμια ή εταιρείες ή βρίσκονται σε διαδικασία ή έχουν πρόσφατα ολοκληρώσει σχετικές σπουδές. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρέχει επιστημονικές γνώσεις και τεχνογνωσία σχετικά με την παραγωγή και εκτέλεση έργων σχετικών με τη γεωθερμική ενέργεια. Επικεντρώνεται σε τρεις γραμμές μελέτης, δηλαδή στη μηχανική, τη διαχείριση και τη χρηματοδότηση της γεωθερμικής ενέργειας. Κατά την τελευταία 2μηνη περίοδο της κατάρτισης, οι φοιτητές εκτελούν ένα ερευνητικό έργο, το οποίο ολοκληρώνεται με μια εκτενή έκθεση υπό την στενή εποπτεία ενός ειδικού στον τομέα της γεωθερμίας και τελειώνει με την προετοιμασία μιας διατριβής.

 
Ανεξάρτητα υπό – έργα:

Το έργο περιλαμβάνει:  

• Έξι (6) υποτροφίες για μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Ηνωμένων Εθνών στην Ισλανδία με όλα τα έξοδα πληρωμένα.
• Το μεταπτυχιακό Πρόγραμμα περιλαμβάνει θεωρητική επιμόρφωση καθώς και πρακτική εξάσκηση σε σχέση με την δημιουργία και υλοποίηση έργων που σχετίζονται με την γεωθερμία.

 
Αποτελέσματα:

Το έργο επιτυγχάνει τα παρακάτω ποσοτικά αποτελέσματα:

• 6 Ούγγρους που λαμβάνουν πτυχίο στην Γεωθερμία.
• 1 διεθνή δημοσίευση.

Το έργο έχει επιτύχει επίσης:

• Ανταλλαγή τεχνογνωσίας καθώς οι Ούγγροι συμμετέχοντες έχουν εκπαιδευθεί σε εφαρμογές της Γεωθερμίας και θα τις εφαρμόσουν στην πατρίδα τους.
• Ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ Ισλανδικών ερευνητικών ινστιτούτων και Ούγγρων επαγγελματιών.
• Επιστημονικές δημοσιεύσεις στον τομέα της Γεωθερμίας.

Ιστοσελίδες:

http://eeagrants.org/project-portal/project/HU03-0007
http://www.unugtp.is

Φωτ. 1: Ούγγροι Φοιτητές σε μονάδα Γεωθερμίας	Φωτ. 2: Ούγγροι Φοιτητές κατά τη διάρκεια μαθημάτων	Φωτ. 3: Ούγγροι Φοιτητές στην απονομή των πτυχίων	Φωτ. 4: Επίσκεψη σε Περιοχή με Γεωθερμικό Πεδίο